Cá chép mắc bệnh herpesvirus có thể gây nên tỷ lệ tử vong trong quần thể lên đến bao nhiêu phần trăm?

Nội dung chính

• Bệnh herpesvirus có thể gây nên tỷ lệ tử vong cho cá chép trong quần thể lên đến bao nhiêu phần trăm khi mắc bệnh?
• Khi cá chép mắc bệnh herpesvirus thì cần tiến hành lấy mẫu bệnh thử như thế nào?
• Sau khi đã lấy được mẫu bệnh phẩm ở cá chép để chẩn đoán bệnh herpesvirus thì cần phải xử lý mẫu bệnh phẩm ra sao?

Bệnh herpesvirus có thể gây nên tỷ lệ tử vong cho cá chép trong quần thể lên đến bao nhiêu phần trăm khi mắc bệnh?

Theo tiểu mục 5.1 Mục Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8710-6:2019 về Bệnh thủy sản - Quy trình chẩn đoán - Phần 6: Bệnh do Koi herpesvirus ở cá chép quy định về đặc điểm dịch tễ học bệnh herpesvirus như sau:

"5 Chẩn đoán lâm sàng

5.1 Dịch tễ học

Đặc điểm phân bố: Bệnh do KHV là bệnh truyền nhiễm, gây ra ở cá chép nuôi và cá chép cảnh như: Cyprinus carpio, C. carpio koi, C. carpio goi và các dòng cá chép lai. Bệnh đã được ghi nhận ở ít nhất 28 quốc gia. Tại Châu Âu, bệnh được báo cáo ở Romania, Slovenia, Tây Ban Nha và Thụy Điển. Tại Châu Á, như Trung Quốc (Hồng Kông), Đài Loan, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Singapore và Thái Lan. Bệnh cũng được báo cáo ở Nam Phi, Canada và Mỹ. Sự lưu hành của vi rút có thể còn ở nhiều quốc gia khác, tuy nhiên chưa có báo cáo rõ ràng.

Giai đoạn mẫn cảm: cá có thể nhiễm bệnh ở tất cả các giai đoạn, tuy nhiên cá giống từ 2,5 g đến 6 g dễ nhiễm hơn cá lớn trên 230 g.

Tỉ lệ mắc bệnh và tỉ lệ chết: Tỷ lệ mắc bệnh có thể lên đến 100 % trong quần thể và tỷ lệ chết từ 70 % đến 80 %, nhưng có thể gia tăng trên 90 %. Cá bị bệnh do KHV rất dễ bị nhiễm các tác nhân thứ cấp khác như ngoại ký sinh trùng: Argulus sp., Chilodonella sp., Cryptobia sp., Dactylogyrus sp., Gyrodactylus sp., Ichthyobodo sp., Ichthyophthirius sp., Trichodina sp., Flavobacterium columnare; vi khuẩn: Aeromonas sp., Pseudomonas sp.; nấm Achlya sp. Bệnh có liên quan đến nhiệt độ nước, xảy ra từ 16 °C đến 29 °C. Trong điều kiện thí nghiệm, tỷ lệ chết giảm ở nhiệt độ dưới 16 °C hoặc nhiệt độ trên 30 °C.

Phương thức truyền lây: Vi rút KHV truyền lây theo chiều ngang, bệnh lây lan từ cá bệnh sang cá khỏe, từ môi trường nước và từ các vật chủ trung gian. Vi rút xâm nhập qua da, mang, đến các cơ quan nội tạng (thận, gan, lách và mô ruột), đồng thời gây ra các tổn thương tại các cơ quan này: sau đó, vi rút tấn công vào nhân, tế bào chất của tế bào vật chủ. KHV có khả năng tồn tại trong môi trường nước ít nhất 4 giờ.

..."

Theo Tiêu chuẩn quốc gia vừa nêu trên thì các chép mắc bệnh herpesvirus tỷ lệ mắc bệnh có thể lên đến 100% trong quần thể và tỷ lệ tử vong từ 70% đến 80%, một số trường hợp thì tỷ lệ tử vong có thể đên đến 90%.

Bệnh herpesvirus có thể gây nên tỷ lệ tử vong cho cá chép trong quần thể lên đến bao nhiêu phần trăm khi mắc bệnh? (Hình từ Internet)

Khi cá chép mắc bệnh herpesvirus thì cần tiến hành lấy mẫu bệnh thử như thế nào?

Theo tiết 6.1.1 tiểu mục 6.1 Mục 6 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8710-6:2019 về Bệnh thủy sản - Quy trình chẩn đoán - Phần 6: Bệnh do Koi herpesvirus ở cá chép quy định về lẫu mẫu bệnh phẩm ở cá chép mắc bệnh herpesvirus như sau:

"6 Chẩn đoán trong phòng thí nghiệm

6.1 Lấy mẫu và xử lý mẫu bệnh phẩm

6.1.1 Lấy mẫu

- Cá có kích thước nhỏ hơn 4 cm: Lấy cả con từ 5 con đến 10 con;

- Cá có kích thước từ 4 cm đến 6 cm: Lấy mang và toàn bộ phủ tạng từ 5 con đến 10 con;

- Cá có kích thước trên 6 cm: Lấy mang, thận và lách từ 5 con.

CHÚ THÍCH: Khi xét nghiệm cá nhiễm bệnh cận lâm sàng, có biểu hiện khỏe mạnh, ngoài các mẫu mang, thận, lách cần thu thập thêm mẫu ruột và não. Trong trường hợp thực hiện chương trình giám sát bệnh do KHV. Cá được lưu giữ ở nhiệt độ thích hợp cho sự phát triển của KHV (nhiệt độ trên 17 °C) trong khoảng thời gian 3 tuần. Sau đó, thu mẫu cá đối với những cá có dấu hiệu bệnh hoặc xuất hiện những dấu hiệu bất thường, để kiểm tra sự hiện diện của KHV.

Mẫu được bảo quản trong túi nilon hoặc lọ đựng bệnh phẩm vô trùng, tất cả được đặt trong thùng bảo ôn và vận chuyển trong điều kiện lạnh từ 2 °C đến 8 °C. Mẫu bệnh phẩm gửi đến phòng thí nghiệm trong vòng 24 giờ sau khi lấy, kèm theo phiếu gửi bệnh phẩm, nếu quá thời gian đó, bệnh phẩm phải được bảo quản ở nhiệt độ đông băng từ âm 20 °C đến âm 80 °C, hoặc có thể bảo quản mẫu trong cồn từ 96 % đến 100 % theo tỉ lệ mẫu: cồn (1:10).

..."

Số lượng mẫu bệnh phẩm cần phải lấy tùy thuộc vào kích thước của cá chép trong quần thế như sau:

- Cá có kích thước nhỏ hơn 4 cm: Lấy cả con từ 5 con đến 10 con;

- Cá có kích thước từ 4 cm đến 6 cm: Lấy mang và toàn bộ phủ tạng từ 5 con đến 10 con;

- Cá có kích thước trên 6 cm: Lấy mang, thận và lách từ 5 con.

Sau khi đã lấy được mẫu bệnh phẩm ở cá chép để chẩn đoán bệnh herpesvirus thì cần phải xử lý mẫu bệnh phẩm ra sao?

Theo tiết 6.1.2 tiểu mục 6.1 Mục 6 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8710-6:2019 về Bệnh thủy sản - Quy trình chẩn đoán - Phần 6: Bệnh do Koi herpesvirus ở cá chép quy định xử lý mẫu bệnh phẩm để tiến hành chẩn đoán bệnh herpesvirus như sau:

"6 Chẩn đoán trong phòng thí nghiệm

6.1 Lấy mẫu và xử lý mẫu bệnh phẩm

...

6.1.2 Xử lý mẫu bệnh phẩm

Tạo huyễn dịch 10% từ mẫu bệnh phẩm nghiền (4.1.4) trong dung dịch PBS (3.1.2) vô trùng (ví dụ: nghiền 1 g mẫu bệnh phẩm trong 9 ml dung dịch PBS (3.1.2)). Sau đó ly tâm 2500 g trong 15 phút bằng máy ly tâm (4.2.2). Thu dịch nổi để chẩn đoán phát hiện vi rút KHV bằng realtime PCR và PCR."

Để xử lý mẫu bệnh phẩm cần tạo huyễn dịch 10% từ mẫu bệnh phẩm nghiền trong dung dịch PBS vô trùng. Sau đó ly tâm 2500 g trong 15 phút bằng máy ly tâm. Thu dịch nổi để chẩn đoán phát hiện vi rút KHV bằng realtime PCR và PCR.