Được phép lập di chúc miệng trong trường hợp nào? Làm sao để xác định tính hợp pháp của hình thức di chúc này?

Nội dung chính

• Di chúc là gì, quy định của pháp luật về hình thức của di chúc?
• Trường hợp nào được phép lập di chúc miệng?
• Quy định về tính hợp pháp của di chúc miệng
• Những đối tượng không có quyền làm chứng cho việc lập di chúc
• Quy định của pháp luật về hiệu lực của di chúc

Di chúc là gì, quy định của pháp luật về hình thức của di chúc?

Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc định nghĩa là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Hình thức của di chúc được pháp luật chấp thuận được quy định tại Điều 627 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể :

"Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng."

Tải mẫu Di chúc mới nhất hiện nay tại đây

Trường hợp nào được phép lập di chúc miệng?

Căn cứ Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, việc lập di chúc miệng được quy định như sau:

- Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

- Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.

Quy định về tính hợp pháp của di chúc miệng

Căn cứ khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc được xem là hợp pháp nếu đáp ứng 02 điều kiện sau:

- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

- Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

Ngoài ra, khoản 5 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định cụ thể về tính hợp pháp của di chúc miệng như sau:

"Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng."

Những đối tượng không có quyền làm chứng cho việc lập di chúc

Theo quy định tại Điều 632 Bộ luật Dân sự 2015, mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những người sau đây:

- Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.

- Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc.

- Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.

Quy định của pháp luật về hiệu lực của di chúc

Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hiệu lực của di chúc như sau:

- Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.

- Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:

+ Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

+ Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.

- Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.

- Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.

- Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

Tóm lại, trong trường hợp của bạn, việc để lại di chúc miệng có được xem là hợp pháp hay không thì phải dựa trên việc làm chứng của ít nhất 02 người có quyền được làm chứng di chúc, đồng thời họ có ghi lại di chúc và cùng ký tên, điểm chỉ. Trong trường hợp không thể xác định được 02 người làm chứng, thì rất khó để có thể nhận được khoản di sản mà bạn được người mất để lại.