Cách nhận biết bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ? Điều trị bệnh tay chân miệng cho trẻ như thế nào?

Nội dung chính

• Bệnh Tay chân miệng là bệnh gì?
• Chi tiết triệu chứng lâm sàng của bệnh Tay chân miệng là gì?
• Nguyên tắc điều trị bệnh Tay chân miệng là gì?
• Phân tuyến điều trị cho trẻ bị bệnh tay chân miệng?
• Khi nào nên đưa trẻ nhập viện điều trị?

Ngày 6/2/2024, Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Quyết định 292/QĐ-BYT về hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Tay chân miệng.

Bệnh Tay chân miệng là bệnh gì?

Theo Mục 1 Hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 292/QĐ-BYT 2024 về hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Tay chân miệng thì:

- Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm do vi rút đường ruột gây ra, lây từ người sang người chủ yếu theo đường tiêu hóa, dễ gây thành dịch. Bệnh xảy ra quanh năm và gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi.

- Biểu hiện chính là tổn thương da, niêm mạc dưới dạng phỏng nước ở các vị trí đặc biệt như niêm mạc miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, gối.

- Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não - màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời.

- Trên thế giới hiện nay đã có vắc xin phòng bệnh.

Cách nhận biết bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ? Điều trị bệnh tay chân miệng cho trẻ như thế nào? (Hình từ Internet)

Chi tiết triệu chứng lâm sàng của bệnh Tay chân miệng là gì?

Theo tiểu mục 1 Mục 2 Hướng dẫn kèm theo Quyết định 292/QĐ-BYT 2024 về hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Tay chân miệng thì triệu chứng lâm sàng của bệnh gồm:

- Giai đoạn ủ bệnh: 3-7 ngày.

- Giai đoạn khởi phát: từ 1 - 2 ngày với các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày.

- Giai đoạn toàn phát: có thể kéo dài 3 -10 ngày với các triệu chứng điển hình của bệnh:

+ Loét miệng: vết loét đỏ hay phỏng nước đường kính 2 - 3mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, gây đau miệng, bỏ ăn, bỏ bú, tăng tiết nước bọt.

+ Sang (tổn) thương đa dạng hồng ban hoặc bóng nước ở lòng bàn tay, khuỷu tay, lòng bàn chân, gối, mông, cùi trỏ; tồn tại trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày) sau đó có thể để lại vết thâm, rất hiếm khi loét hay bội nhiễm.

+ Sốt nhẹ.

+ Ăn, bú kém.

+ Biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp thường xuất hiện sớm từ ngày 2 đến ngày 5, có thể đến ngày 7 của bệnh.

+ Giật mình chới với là dấu hiệu quan trọng báo hiệu biến chứng thần kinh. Trẻ sốt cao hoặc nôn nhiều dễ có nguy cơ biến chứng.

- Giai đoạn lui bệnh: thường từ 3 - 5 ngày sau giai đoạn toàn phát, trẻ hồi phục hoàn toàn nếu không có biến chứng.

*Các thể lâm sàng:

- Thể tối cấp: bệnh diễn tiến rất nhanh có các biến chứng nặng như suy tuần hoàn, suy hô hấp, hôn mê dẫn đến tử vong trong vòng 24 - 48 giờ.

- Thể cấp tính với bốn giai đoạn điển hình như trên.

- Thể không điển hình: dấu hiệu phát ban không rõ ràng hoặc chỉ có loét miệng hoặc chỉ có triệu chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp mà không phát ban và loét miệng.

Nguyên tắc điều trị bệnh Tay chân miệng là gì?

5 nguyên tắc chung khi điều trị bệnh theo Mục 3 Hướng dẫn kèm theo Quyết định 292/QĐ-BYT 2024 về hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Tay chân miệng:

- Cấp cứu và xử trí kịp thời các trường hợp nặng.

- Phân độ đúng và điều trị phù hợp theo phân độ.

- Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ điều trị hỗ trợ.

- Theo dõi sát để phát hiện sớm các biến chứng.

- Bảo đảm dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao thể trạng.

Phân tuyến điều trị cho trẻ bị bệnh tay chân miệng?

Theo tiểu mục 2 Mục 3 Quyết định 292/QĐ-BYT 2024 về hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Tay chân miệng:

(1) Trạm y tế xã và phòng khám tư nhân

- Khám và điều trị ngoại trú bệnh tay chân miệng độ 1:

Trẻ chỉ có phát ban tay chân miệng và/hoặc loét miệng

- Chuyển tuyến đối với bệnh tay chân miệng độ 2a trở lên hoặc độ 1 với trẻ dưới 12 tháng hoặc có bệnh phối hợp kèm theo.

(2) Bệnh viện huyện, bệnh viện tư nhân.

- Khám và điều trị bệnh tay chân miệng độ 1 và 2a.

Độ 2a (Tay chân miệng có biến chứng thần kinh)

Có ≥ 1 dấu hiệu sau:

+ Bệnh sử có giật mình dưới 2 lần/30 phút và không có lúc khám.

+ Sốt trên 39°C hay sốt trên 2 ngày kèm nôn ói nhiều, lừ đừ, khó ngủ, quấy khóc vô cớ.

- Chuyển tuyến: đối với bệnh tay chân miệng độ 2b trở lên hoặc độ 2a có bệnh phối hợp kèm theo.

- Hội chẩn với tuyến trên và thực hiện phối hợp chuyển tuyến.

(3) Bệnh viện đa khoa khu vực, đa khoa tỉnh, chuyên khoa Nhi tuyến tỉnh.

- Khám, điều trị bệnh tay chân miệng tất cả các độ.

- Chuyển tuyến: đối với bệnh tay chân miệng độ 3, độ 4 khi không có đủ điều kiện hồi sức tích cực Nhi, đảm bảo chuyển viện an toàn.

- Hội chẩn với tuyến trên và thực hiện phối hợp chuyển tuyến.

(4) Bệnh viện Nhi, Truyền nhiễm và các Bệnh viện được Bộ Y tế phân công là bệnh viện tuyến cuối của các khu vực.

Khám và điều trị bệnh tay chân miệng tất cả các độ.

Khi nào nên đưa trẻ nhập viện điều trị?

Đánh giá, phân loại và xử trí theo phân độ bệnh tay chân miệng cho tất cả bệnh nhi tới khám dựa trên Phiếu đánh giá, phân độ và xử trí bệnh tay chân miệng. (theo Phụ lục 1 Quyết định 292/QĐ-BYT 2024 về hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Tay chân miệng)

Phụ lục 1: Phiếu đánh giá, phân độ và xử trí bệnh tay chân miệng

Vậy, có thể điều trị tại nhà khi trẻ chỉ có phát ban tay chân miệng và/hoặc loét miệng. Nên đưa trẻ nhập viện khi triệu chứng nghiêm trọng hơn, cụ thể là trẻ có ≥ 1 dấu hiệu sau:

- Bệnh sử có giật mình dưới 2 lần/30 phút và không ghi nhận lúc khám.

- Sốt trên 39°C hay sốt trên 2 ngày kèm nôn ói nhiều, lừ đừ, khó ngủ, quấy khóc vô cớ.