Người thực hiện hành vi phạm tội lúc chưa đủ 70 tuổi nhưng khi xét xử thì đã trên 70 tuổi thì có được áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự?

Nội dung chính

• Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định như thế nào?
• Trường hợp phạm tội lúc chưa đủ 70 tuổi nhưng khi xét xử thì bị cáo đã trên 70 tuổi thì có được áp dụng tình tiết giảm nhẹ?
• Pháp luật Việt Nam có quy định về tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự hay không?

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định như thế nào?

Theo khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015, điểm a và điểm b khoản 6 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 quy định về các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như sau:

- Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;

- Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;

- Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;

- Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;

- Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;

- Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;

- Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;

- Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;

- Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;

- Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;

- Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;

- Phạm tội do lạc hậu;

- Người phạm tội là phụ nữ có thai;

- Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;

- Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;

- Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;

- Người phạm tội tự thú;

- Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;

- Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án;

- Người phạm tội đã lập công chuộc tội;

- Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;

- Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.

Thực hiện hành vi phạm tội lúc chưa đủ 70 tuổi nhưng khi xét xử thì đã trên 70 tuổi thì có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự?

Trường hợp phạm tội lúc chưa đủ 70 tuổi nhưng khi xét xử thì bị cáo đã trên 70 tuổi thì có được áp dụng tình tiết giảm nhẹ?

Tại điểm o khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:

“Điều 51. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

…

o) Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;

…”

Theo như quy định này thì người phạm tội từ đủ 70 tuổi trở lên được xem là tình tiết giảm nhẹ. Quy định trên không nêu cụ thể việc tính tuổi của người phạm tội được xác định vào thời điểm nào, lúc phạm tội hay là lúc xét xử.

Tại tiểu mục 3 Mục I Công văn 02/TANDTC-PC năm 2021 đã có giải đáp như sau:

“Quy định tại điểm o khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự không phân biệt người phạm tội là người đã đủ 70 tuổi trở lên tại thời điểm phạm tội hay trong quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, trường hợp khi phạm tội bị cáo chưa đủ 70 tuổi nhưng trong quá trình xét xử họ đã đủ 70 tuổi trở lên thì Tòa án vẫn áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên” đối với họ.”

Do đó, chỉ cần trong quá trình xét xử, người phạm tội đã đủ 70 tuổi thì sẽ được áp dụng tình tiết giảm nhẹ tại điểm o khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015.

Pháp luật Việt Nam có quy định về tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự hay không?

Theo khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 và điểm b khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 quy định về các tình tiết tăng nặng như sau:

- Phạm tội có tổ chức;

- Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;

- Phạm tội có tính chất côn đồ;

- Phạm tội vì động cơ đê hèn;

- Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng;

- Phạm tội 02 lần trở lên;

- Tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm;

- Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai hoặc người đủ 70 tuổi trở lên;

- Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;

- Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội;

- Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hoặc tàn ác để phạm tội;

- Dùng thủ đoạn hoặc phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội;

- Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội;

- Có hành động xảo quyệt hoặc hung hãn nhằm trốn tránh hoặc che giấu tội phạm.

Trên đây là những trường hợp được xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.