Rút tiền BHXH 1 lần thay vì hưởng lương hưu: nên hay không? Những hạn chế khi lựa chọn hưởng BHXH 1 lần?

Nội dung chính

• Điều kiện hưởng lương hưu đối với người lao động tham gia BHXH bắt buộc?
• Trường hợp nào được nhận BHXH 1 lần đối với người tham gia BHXH bắt buộc?
• Những hạn chế khi lựa chọn hưởng BHXH 1 lần?

Điều kiện hưởng lương hưu đối với người lao động tham gia BHXH bắt buộc?

Căn cứ Điều 56 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và khoản 15, khoản 16 Điều 1 Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH hướng dẫn về mức lương hưu hằng tháng như sau:

- Đối với lao động nam:

+ Đóng đủ 20 năm BHXH thì được 45%: Trường hợp người lao động nghỉ hưu năm 2021, đóng đủ 19 năm BHXH thì được 45%.

+ Sau đó, cứ cứ thêm mỗi năm đóng BHXH sẽ được tính thêm 2%.

Đối với lao động nữ:

- Đóng đủ 15 năm BHXH thì được 45%.

- Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, được tính thêm 2%.

Lưu ý:

- Tỷ lệ (%) hưởng lương hưu hằng tháng tối đa là 75%.

- Trường hợp người lao động hưởng lương hưu trước tuổi quy định do suy giảm khả năng lao động theo quy định thì tỷ lệ (%) hưởng lương hưu hằng tháng được tính như trên, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%.

Trường hợp nào được nhận BHXH 1 lần đối với người tham gia BHXH bắt buộc?

Theo khoản 1 Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật này mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH (hoặc chưa đủ 15 năm đóng BHXH đối với lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phương, thị trấn) và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.

- Người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.

- Ra nước ngoài để định cư.

- Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.

- Người lao động thuộc một trong các trường hợp sau đây khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu:

+ Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;

+ Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí.

Mức hưởng BHXH 1 lần đối với người tham gia bảo hiểm bắt buộc là bao nhiêu?

Mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:

- 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;

- 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;

- Người lao động có thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH một lần được tính bằng 22% của các mức tiền lương tháng đã đóng BHXH, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

- Riêng người lao động là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân; hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí có thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Rút tiền BHXH 1 lần thay vì hưởng lương hưu: nên hay không? Những hạn chế khi lựa chọn hưởng BHXH 1 lần?

Những hạn chế khi lựa chọn hưởng BHXH 1 lần?

Khi lựa chọn hưởng, người lao động không được hưởng các phúc lợi đi kèm việc hưởng lương hưu như: trợ cấp mai táng, trợ cấp tử tuất, được BHYT chi trả chi trả chi phí khám chữa bệnh theo quy định pháp luật.

- Đối với trợ cấp mai táng: Theo quy định tại Điều 66 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, trợ cấp mai táng được quy định như sau:

“Điều 66. Trợ cấp mai táng

1. Những người sau đây khi chết thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng:

a) Người lao động quy định tại khoản 1 Điều 2 của Luật này đang đóng bảo hiểm xã hội hoặc người lao động đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội mà đã có thời gian đóng từ đủ 12 tháng trở lên;

b) Người lao động chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc chết trong thời gian điều trị do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

c) Người đang hưởng lương hưu; hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng đã nghỉ việc.

2. Trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người quy định tại khoản 1 Điều này chết.

3. Người quy định tại khoản 1 Điều này bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng quy định tại khoản 2 Điều này.”

Theo đó, trợ cấp mai táng dành cho gia đình/người lo mai táng trong trường hợp người lao động chết: 10 lần mức lương cơ sở.

- Đối với trợ cấp tử tuất: Căn cứ Điều 68, Điều 70 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, trợ cấp tử tuất được quy định như sau:

+ Mức trợ cấp tử tuất hằng tháng: Mức trợ cấp tuất hằng tháng đối với mỗi thân nhân bằng 50% mức lương cơ sở; trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp tuất hằng tháng bằng 70% mức lương cơ sở. Số thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng không quá 04 người. Trường hợp có từ 02 người chết trở lên thì thân nhân của những người này được hưởng 02 lần mức trợ cấp như trên.

+ Mức trợ cấp tử tuất một lần: Đối với những năm trước 2014, mức hưởng là 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm đã đóng BHXH. Đối với những năm từ 2014 trở đi, mức hưởng là 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm đã đóng BHXH.

Tổng mức hưởng lương hưu cao hơn mức hưởng BHXH 1 lần, cụ thể:

Trong tình huống trên, người lao động đã làm việc và đóng BHXH 20 năm với mức tiền lương đóng bảo hiểm xã hội là 7 triệu đồng/tháng. Giả định người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc hưởng Bảo hiểm xã hội một lần trong năm 2022, lương hưu hưởng đến khi chết, thì số tiền người lao động nhận được sẽ như sau:

- Đối với mức lương hưu:

* Nếu là lao động nam:

+ Tỷ lệ 45%, mức lương hưu là 3.150.000 đồng. Theo kết quả công bố của Tổng cục Thống kê năm 2020, tuổi thọ trung bình của nam giới là 71 tuổi thì số tháng hưởng lương hưu khi nghỉ hưu ở 60 tuổi 6 tháng đến khi chết là 126 tháng.

+ Tổng lương hưu nhận được = 126 x 3.150.000 = 369.900.000 đồng

+ Mua thẻ bảo hiểm y tế (4.5% lương hưu hằng tháng) = 4.5% x 126 x 3.150.000 = 17.860.500 đồng

+ Trợ cấp mai táng (10 tháng lương cơ sở) = 14.900.000 đồng

+ Trợ cấp tử tuất một lần (03 tháng lương hưu trước khi chết) = 3 x 3.150.000 = 9.450.000 đồng

Vậy tổng số tiền được hưởng từ quỹ BHXH khi hưởng lương hưu = 412.110.500 đồng

* Nếu là lao động nữ:

+ Tỷ lệ 55%, mức lương hưu là 3.850.000 đồng. Theo kết quả công bố của Tổng cục Thống kê năm 2020, tuổi thọ trung bình của nữ giới là 76.3 tuổi thì số tháng hưởng lương hưu khi nghỉ hưu ở 55 tuổi 8 tháng đến khi chết là 247 tháng.

+ Tổng lương hưu nhận được = 247 x 3.850.000 = 950.950.000 đồng

+ Mua thẻ bảo hiểm y tế (4.5% lương hưu hằng tháng) = 4.5% x 247 x 3.850.000 = 42.792.750 đồng

+ Trợ cấp mai táng (10 tháng lương cơ sở) = 14.900.000 đồng

+ Trợ cấp tử tuất một lần (03 tháng lương hưu trước khi chết) = 3 x 3.850.000 = 11.550.000 đồng

Vậy tổng số tiền được hưởng từ quỹ BHXH khi hưởng lương hưu = 1.020.192.750 đồng

- Đối với BHXH một lần:

Số tiền BHXH một lần = 7.000.000 x (1.5 x 13 năm + 2 x 7 năm) = 234.500.000 đồng

Như vậy, có thể thấy nếu người lao động chọn rút BHXH 1 lần sẽ tổn thất một khoảng tiền rất lớn mà lẽ ra họ sẽ được nhận khi đợi hưởng lương hưu. Việc rút BHXH 1 lần sẽ là giải pháp cấp bách cho người lao động trong trường hợp họ đang cần tiền gấp nhưng sẽ để lại hệ lụy lâu dài cho người lao động và tác động đến nền kinh tế - xã hội, hệ thống an sinh quốc gia. Bởi họ sẽ sinh sống như thế nào nếu không có nguồn thu nhập hằng tháng từ lương hưu trong khi họ đã mất khả năng lao động khi về già và điều này khiến Việt Nam không thể thực hiện mục tiêu BHXH toàn dân đã đề duy trì lâu nay.