Thẩm phán có phải từ chối tiến hành tố tụng hành chính khi có mối quan hệ thân thiết với đương sự trong vụ án hành chính không?

Nội dung chính

• Thẩm phán có phải từ chối tiến hành tố tụng hành chính khi có mối quan hệ thân thiết với đương sự trong vụ án hành chính không?
• Thủ tục đề nghị thay đổi thẩm phán tiến hành tố tụng hành chính như thế nào?
• Ai là người có thẩm quyền thay đổi thẩm phán tiến hành tố tụng hành chính?

Thẩm phán có phải từ chối tiến hành tố tụng hành chính khi có mối quan hệ thân thiết với đương sự trong vụ án hành chính không?

Căn cứ vào Điều 46 Luật Tố tụng Hành chính 2015 quy định như sau:

Những trường hợp Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi

Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây:

1. Thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 45 của Luật này.

2. Họ cùng trong một Hội đồng xét xử và là người thân thích với nhau; trường hợp này, chỉ có một người được tiến hành tố tụng.

3. Họ đã tham gia giải quyết vụ án hành chính đó theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm và đã ra bản án sơ thẩm; bản án, quyết định phúc thẩm; quyết định giám đốc thẩm hoặc tái thẩm và quyết định đình chỉ giải quyết vụ án, quyết định công nhận kết quả đối thoại thành, trừ trường hợp là thành viên của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao được tham gia xét xử vụ án đó theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm.

4. Họ đã là người tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách là Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.

Tại Điều 45 Luật Tố tụng Hành chính 2015 được bổ sung bởi khoản 1 Điều 2 Luật Kiểm toán nhà nước sửa đổi 2019 quy định về những trường hợp phải từ chối tiến hành tố tụng vụ án hành chính như sau:

- Đồng thời là đương sự, người đại diện, người thân thích của đương sự.

- Đã tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, người làm chứng, người giám định, người phiên dịch trong cùng vụ án đó.

- Đã tham gia vào việc ra quyết định hành chính hoặc có liên quan đến hành vi hành chính bị khởi kiện.

- Đã tham gia vào việc ra quyết định giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện.

- Đã tham gia vào việc ra quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức hoặc đã tham gia vào việc ra quyết định giải quyết khiếu nại đối với quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức bị khởi kiện.

- Đã tham gia vào việc ra quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh bị khởi kiện.

- Đã tham gia vào việc lập báo cáo kiểm toán, ra quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước bị khởi kiện;

- Đã tham gia vào việc lập danh sách cử tri bị khởi kiện.

- Có căn cứ rõ ràng khác cho rằng họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.

Theo như các quy định trên thì thẩm phán được phân công giải quyết vụ án hành chính sẽ phải từ chối tiến hành tố tụng khi có căn cứ cho rằng thẩm phán sẽ không vô tư trong khi xét xử.

Do thẩm phán và đương sự có mối quan hệ thân thiết với nhau và mối quan hệ này có thể ảnh hưởng đến những quyết định của thẩm phán. Do đó, đây là cơ sở thể hiện việc thẩm phán có thể sẽ không vô tư khi tiến hành tố tụng hành chính.

Do đó, thẩm phán sẽ từ chối tiến hành tố tụng khi có mối quan hệ thân thiết với đương sự trong vụ án hành chính.

Thẩm phán có phải từ chối tiến hành tố tụng hành chính khi có mối quan hệ thân thiết với đương sự trong vụ án hành chính không?

Thủ tục đề nghị thay đổi thẩm phán tiến hành tố tụng hành chính như thế nào?

Căn cứ vào Điều 48 Luật Tố tụng Hành chính 2015 quy định như sau:

Thủ tục từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án

1. Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án trước khi mở phiên tòa phải được lập thành văn bản, trong đó nêu rõ lý do và căn cứ của việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc của việc đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng.

2. Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi những người quy định tại khoản 1 Điều này tại phiên tòa phải được ghi vào biên bản phiên tòa.

Theo đó, việc đề nghị thay đổi Thẩm phán tiến hành tố tụng phải được thực hiện trước khi mở phiên tòa và lập thành văn bản.

Ai là người có thẩm quyền thay đổi thẩm phán tiến hành tố tụng hành chính?

Căn cứ vào Điều 49 Luật Tố tụng Hành chính 2015 quy định như sau:

Quyết định việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án

1. Trước khi mở phiên tòa, việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án do Chánh án Tòa án quyết định.

Trường hợp Thẩm phán bị thay đổi là Chánh án Tòa án thì giải quyết như sau:

a) Thẩm phán là Chánh án Tòa án cấp huyện do Chánh án Tòa án cấp tỉnh quyết định;

b) Thẩm phán là Chánh án Tòa án cấp tỉnh do Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao có thẩm quyền theo lãnh thổ đối với Tòa án cấp tỉnh đó quyết định;

c) Thẩm phán là Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định.

2. Tại phiên tòa, việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án do Hội đồng xét xử quyết định sau khi nghe ý kiến của người bị yêu cầu thay đổi. Hội đồng xét xử thảo luận tại phòng nghị án và quyết định theo đa số. Trường hợp phải thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án mà không có người dự khuyết thay thế ngay thì Hội đồng xét xử ra quyết định hoãn phiên tòa. Chánh án Tòa án quyết định cử Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án thay thế người bị thay đổi; nếu người bị thay đổi là Chánh án Tòa án thì thẩm quyền quyết định được thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều này.

3. Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày hoãn phiên tòa, Chánh án Tòa án phải cử người khác thay thế.

Như vậy, Chánh án Tòa án sẽ là người có thẩm quyền quyết định thay đổi thẩm phán tiến hành tố tụng vụ án hành chính.