Không đăng ký kết hôn vẫn được pháp luật thừa nhận quan hệ hôn nhân trong những trường hợp nào?

Nội dung chính

• Không đăng ký kết hôn vẫn được pháp luật thừa nhận quan hệ hôn nhân trong những trường hợp nào?
• Giấy đăng ký kết hôn được cấp mấy bản cho vợ chồng?
• Cơ quan nào sẽ cấp Giấy đăng ký kết hôn?

Không đăng ký kết hôn vẫn được pháp luật thừa nhận quan hệ hôn nhân trong những trường hợp nào?

Căn cứ khoản 5 Điều 3 Luật Hôn nhân gia đình 2014 có quy định: Kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật này về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn.

Căn cứ Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNHTC-BTP có đề cập:

1. Theo quy định tại điểm a khoản 3 Nghị quyết số 35 của Quốc hội, trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03/01/1987 (ngày Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực) mà chưa đăng ký kết hôn, nếu một bên hoặc cả hai bên có yêu cầu ly hôn, thì Toà án thụ lý vụ án và áp dụng quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết vụ án ly hôn theo thủ tục chung. Cần chú ý là trong trường hợp sau khi quan hệ vợ chồng đã được xác lập họ mới thực hiện việc đăng ký kết hôn, thì quan hệ vợ chồng của họ vẫn được công nhận kể từ ngày xác lập (ngày họ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng), chứ không phải là chỉ được công nhận kể từ ngày đăng ký kết hôn.

2. Đối với trường hợp nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 03/01/1987 trở đi đến trước ngày 01/01/2001 (ngày Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 có hiệu lực) mà có đủ điều kiện kết hôn, nhưng chưa đăng ký kết hôn và đang chung sống với nhau như vợ chồng, thì theo quy định tại điểm b khoản 3 Nghị quyết số 35 của Quốc hội họ có nghĩa vụ đăng ký kết hôn kể từ ngày 01/01/2001 cho đến ngày 01/01/2003; do đó, cần phân biệt như sau:

a. Kể từ ngày 01/01/2001 cho đến ngày 01/01/2003 nếu họ chưa đăng ký kết hôn hoặc đã đăng ký kết hôn mà họ có yêu cầu ly hôn, thì Toà án thụ lý vụ án và áp dụng quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết vụ án ly hôn theo thủ tục chung. Cần chú ý trong trường hợp họ thực hiện việc đăng ký kết hôn theo quy định tại điểm b khoản 3 Nghị quyết số 35 của Quốc hội, thì quan hệ của họ vẫn được công nhận là đã xác lập kể từ ngày họ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng, chứ không phải kể từ ngày đăng ký kết hôn.

Việc đăng ký kết hôn theo quy định tại điểm b khoản 3 Nghị quyết số 35 của Quốc hội do Bộ Tư pháp hướng dẫn.

b. Kể từ sau ngày 01/01/2003 mà họ không đăng ký kết hôn, thì theo quy định tại điểm b khoản 3 Nghị quyết số 35 của Quốc hội họ không được công nhận là vợ chồng; nếu một bên hoặc cả hai bên có yêu cầu ly hôn, thì Toà án thụ lý vụ án để giải quyết và áp dụng điểm b khoản 3 Nghị quyết số 35 của Quốc hội, khoản 1 Điều 11 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000, bằng bản án tuyên bố không công nhận họ là vợ chồng; nếu họ có yêu cầu về nuôi con và chia tài sản, thì Toà án áp dụng khoản 2 và khoản 3 Điều 17 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết theo thủ tục chung.

c. Kể từ sau ngày 01/01/2003 họ mới đăng ký kết hôn và sau đó một bên hoặc cả hai bên có yêu cầu ly hôn, thì Toà án thụ lý vụ án và áp dụng quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết vụ án ly hôn theo thủ tục chung. Cần chú ý là trong trường hợp này, thì quan hệ vợ chồng của họ chỉ được công nhận là đã xác lập kể từ ngày họ đăng ký kết hôn.

Đối với quan hệ vợ chồng chỉ được pháp luật công nhận khi thực hiện việc đăng ký kết hôn với cơ quan nhà nước có thẩm quyền trừ một số trường hợp sau đây:

- Nếu quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03/01/1987 mà không có đăng ký kết hôn thì quan hệ vợ chồng vẫn được pháp luật thừa nhận từ ngày xác lập (chứ không phải chỉ được công nhận kể từ ngày đăng ký kết hôn).

- Nếu nam nữ sống chung với nhau như vợ chồng từ ngày 03/01/1987 trở đi đến ngày 01/01/2001 đủ điều kiện đăng ký kết hôn nhưng chưa đăng ký kết hôn thì có nghĩa vụ thực hiện đăng ký kết hôn. Tuy nhiên, pháp luật sẽ thừa nhận quan hệ hôn nhân của họ kể từ ngày họ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng.

- Nếu nam nữ sống chung với nhau như vợ chồng từ sau ngày 01/01/2003 phải đăng ký kết hôn nếu không sẽ không được công nhận quan hệ vợ chồng. Khi đăng ký kết hôn quan hệ vợ chồng sẽ được xác lập từ ngày đăng ký kết hôn.

Không đăng ký kết hôn vẫn được pháp luật thừa nhận quan hệ hôn nhân (Hình từ Internet)

Giấy đăng ký kết hôn được cấp mấy bản cho vợ chồng?

Theo quy định tại khoản 3 Điều 18 Nghị định 123/2015/NĐ-CP nêu rõ :

- Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, công chức tư pháp - hộ tịch kiểm tra, xác minh hồ sơ và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân quyết định. Trường hợp cần xác minh thì thời hạn giải quyết không quá 08 ngày làm việc.

Nếu hai bên nam, nữ đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã ký Giấy đăng ký kết hôn, công chức tư pháp - hộ tịch ghi việc kết hôn vào Sổ hộ tịch, cùng hai bên nam, nữ ký, ghi rõ họ tên trong Sổ hộ tịch, Giấy đăng ký kết hôn; mỗi bên vợ, chồng được cấp 01 bản chính Giấy đăng ký kết hôn.

Cơ quan nào sẽ cấp Giấy đăng ký kết hôn?

Thẩm quyền cấp Giấy đăng ký kết hôn được quy định tại Điều 17 Luật Hộ tịch 2014 như sau:

- Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của một trong hai bên nam, nữ thực hiện đăng ký kết hôn.

- Giấy đăng ký kết hôn phải có các thông tin sau đây:

+ Họ, chữ đệm và tên; ngày, tháng, năm sinh; dân tộc; quốc tịch; nơi cư trú; thông tin về giấy tờ chứng minh nhân thân của hai bên nam, nữ;

+ Ngày, tháng, năm đăng ký kết hôn;

+ Chữ ký hoặc điểm chỉ của hai bên nam, nữ và xác nhận của cơ quan đăng ký hộ tịch.

Ngoài ra, nếu công dân Việt Nam kết hôn với người nước ngoài, công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài… thì cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy đăng ký kết hôn là Ủy ban nhân dân cấp huyện - nơi cư trú của công dân Việt Nam thực hiện đăng ký kết hôn (Điều 37 Luật Hộ tịch 2014).