Nếu không khiếu nại thì có thể khởi kiện ra tòa án khi người sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội hay không?

Nội dung chính

• Các trường hợp người lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội là gì?
• Nếu không khiếu nại thì có thể khởi kiện ra tòa án khi người sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội hay không?
• Mức phạt đối với người sử dụng lao động khi không đóng bảo hiểm xã hội được quy định như thế nào?

Các trường hợp người lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội là gì?

Theo Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc:

- Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm:

+ Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;

+ Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng;

+ Cán bộ, công chức, viên chức;

+ Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu;

+ Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;

+ Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí;

+ Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

+ Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương;

+ Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.

- Người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của Chính phủ.

- Người sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân; tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động.

Nếu không khiếu nại thì có thể khởi kiện ra tòa án khi người sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội hay không?

Nếu không khiếu nại thì có thể khởi kiện ra tòa án khi người sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội hay không?

Theo khoản 1 Điều 5 Nghị định 24/2018/NĐ-CP có quy định:

"1. Khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi của người sử dụng lao động; cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp; doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; tổ chức dịch vụ việc làm, tổ chức có liên quan đến hoạt động tạo việc làm cho người lao động; tổ chức đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người bị xâm phạm thực hiện khiếu nại đến người giải quyết khiếu nại lần đầu theo quy định tại khoản 1 Điều 15, khoản 1 Điều 16, khoản 1 Điều 17 và khoản 1 Điều 18 Nghị định này hoặc khởi kiện tại tòa án theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 10 Nghị định này."

Cũng theo điểm a khoản 2 Điều 10 Nghị định 24/2018/NĐ-CP quy định về quyền khởi kiện vụ án tại Tòa án, theo đó:

Người khiếu nại có quyền khởi kiện vụ án tại Tòa án theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự trong trường hợp sau đây:

- Có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi của người sử dụng lao động; tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp; doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình;

- Không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu theo quy định tại Điều 23 Nghị định này;

- Đã hết thời hạn quy định tại Điều 20 Nghị định này mà khiếu nại lần đầu không được giải quyết.

Như vậy, hành vi không đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động của người sử dụng lao động là hành vi trái pháp luật và xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động cho nên người lao động có quyền trực tiếp khởi kiện tại tòa án theo quy định mà không cần phải khiếu nại trước.

Mức phạt đối với người sử dụng lao động khi không đóng bảo hiểm xã hội được quy định như thế nào?

Theo khoản 6 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định vi phạm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc:

Phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp cho toàn bộ người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo khoản 10 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định về biện pháp khắc phục hậu quả khi vi phạm về đóng bảo hiểm xã hội:

- Buộc người sử dụng lao động đóng đủ số tiền bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp phải đóng cho cơ quan bảo hiểm xã hội đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 5, 6, 7 Điều này;

- Buộc người sử dụng lao động nộp khoản tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng, không đóng, trốn đóng, chiếm dụng tiền đóng; nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và khoản tiền lãi của số tiền này tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt vào tài khoản của cơ quan bảo hiểm xã hội đối với những hành vi vi phạm quy định tại các khoản 5, 6, 7 Điều này từ 30 ngày trở lên.

Như vậy nếu không đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động thì có thể bị phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc (và mức tối đa không quá 75 triệu đồng), ngoài ra còn phải thực hiện thêm biện pháp khắc phục hậu quả như trên.

Ngoài ra cần lưu ý mức phạt tiền trên áp dụng đối với người sử dụng lao động là cá nhân vi phạm, trong trường hợp người sử dụng lao động là tổ chức theo quy định tại khoản 3 Điều 6 Nghị định 12 này thì mức phạt sẽ gấp đôi.

Ở đây công ty bạn được xác định là tổ chức, cho nên nếu công ty không đóng BHXH cho người lao động thì mức phạt tiền sẽ là 36 đến 40%.