Phạm tội lần đầu có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong một vụ án hay không?

Nội dung chính

• Phạm tội lần đầu có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong một vụ án hay không?
• Người đủ 18 tuổi phạm tội nhưng trước đó đã bị kết án khi chưa đủ 16 tuổi thì có thuộc trường hợp phạm tội lần đầu hay không?
• Trường hợp phạm tội lần đầu với vai trò là người giúp sức thì có được giảm mức hình phạt hay không?

Phạm tội lần đầu có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong một vụ án hay không?

Phạm tội lần đầu có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong một vụ án hay không? (Hình từ Internet)

Căn cứ Điều 51 Bộ luật hình sự 2015 quy định về tình tiết giảm nhẹ như sau:

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

1. Các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:

a) Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;

b) Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;

c) Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;

d) Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;

đ) Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;

e) Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;

g) Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;

h) Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;

i) Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;

k) Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;

l) Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;

m) Phạm tội do lạc hậu;

n) Người phạm tội là phụ nữ có thai;

o) Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;

p) Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;

q) Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;

r) Người phạm tội tự thú;

...

Theo đó, đối với vụ án hình sự thì việc phạm tội lần đầu được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, chỉ có thể áp dụng điều này đối với các tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng.

Người đủ 18 tuổi phạm tội nhưng trước đó đã bị kết án khi chưa đủ 16 tuổi thì có thuộc trường hợp phạm tội lần đầu hay không?

Căn cứ Điều 107 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi khoản 19 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định về việc xóa án tích như sau:

Xóa án tích

1. Người dưới 18 tuổi bị kết án được coi là không có án tích, nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi;

b) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý;

c) Người bị áp dụng biện pháp tư pháp quy định tại Mục 3 Chương này.

2. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng đương nhiên được xóa án tích nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo hoặc từ khi hết thời hiệu thi hành bản án, người đó không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:

a) 06 tháng trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng được hưởng án treo;

b) 01 năm trong trường hợp bị phạt tù đến 05 năm;

c) 02 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm;

d) 03 năm trong trường hợp bị phạt tù trên 15 năm.

Theo đó, nêu cá nhân từng bị kết án vào năm 16 tuổi về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý thì được coi là không có án tích.

Do đó, khi phạm tội vào năm 18 tuổi thì có thể xem là phạm tội lần đầu, nếu thuộc trường hợp về tội ít nghiêm trọng thì có thể áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Bên cạnh đó, anh có thêm tham khảo thêm tại khoản 1 Mục I Công văn 206/TANDTC-PC năm 2022 cũng có trả lời về vấn đề trên.

Trường hợp phạm tội lần đầu với vai trò là người giúp sức thì có được giảm mức hình phạt hay không?

Căn cứ Điều 54 Bộ luật hình sự 2015 quy định về quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng như sau:

Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng

1. Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật khi người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật này.

2. Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật đối với người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể.

...

Theo đó, nếu em của anh phạm tội trộm cắp tài sản lần đầu với vai trò là người giúp sức nhưng có vai trò không đáng kể trong quá trình thực hiện thì Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật.

Tại Điều 173 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi khoản 34 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) thì truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân có hành vi trôm cắp tài sản dưới 2.000.000 đồng là phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

Tòa án sẽ căn cứ vào tình tiết cụ thể để quyết định hình phạt cho em trai của anh trong vai trò là người giúp sức dựa trên các quy định pháp luật đã nêu.