Trường hợp bắt giữ người cho vay nặng lãi nhưng người này chưa thu được số tiền thu lợi bất chính thì có thể truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Nội dung chính

• Các hình thức xử phạt nào mà người cho vay nặng lãi có thể sẽ nhận khi tiến hành cho vay?
• Người cho vay phải đảm bảo mức lãi suất cho vay là bao nhiêu thì mới không thuộc trường cho vay nặng lãi?
• Trường hợp bắt giữ người cho vay nặng lãi nhưng người này chưa thu được số tiền thu lợi bất chính thì có thể truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Các hình thức xử phạt nào mà người cho vay nặng lãi có thể sẽ nhận khi tiến hành cho vay?

Căn cứ Điều 12 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định về việc vi phạm các quy định về quản lý ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự như sau:

"Điều 12. Vi phạm các quy định về quản lý ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự

4. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

..

d) Kinh doanh dịch vụ cầm đồ cho vay tiền có cầm cố tài sản nhưng lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự;

đ) Không đăng ký ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự mà cho vay tiền có cầm cố tài sản hoặc không cầm cố tài sản nhưng lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự;

..."

Căn cứ Điều 201 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi bởi điểm i khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như sau:

"Điều 201. Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm."

Theo đó, tùy mức độ vi phạm của hành vi cho vay nặng lãi mà người cho vay sẽ bị xử phạt hành chính từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.

Ngoài ra, nếu vi phạm thuộc một trong những điều quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mức phạt thấp nhất khi bị truy cứu trách nhiệm hình sự là phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

Trường hợp bắt giữ người cho vay nặng lãi nhưng người này chưa thu được số tiền thu lợi bất chính thì có thể truy cứu trách nhiệm hình sự không? (Hình từ Internet)

Người cho vay phải đảm bảo mức lãi suất cho vay là bao nhiêu thì mới không thuộc trường cho vay nặng lãi?

Căn cứ Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về lãi suất như sau:

"Điều 468. Lãi suất

1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

2. Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ."

Như vậy mức lãi suất cho vay hiện nay không được quá 20%/năm, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Trường hợp bắt giữ người cho vay nặng lãi nhưng người này chưa thu được số tiền thu lợi bất chính thì có thể truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Căn cứ Điều 7 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP hướng dẫn về việc truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể như sau:

"Điều 7. Truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể

...

5. Trường hợp người cho vay lãi nặng nhằm thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên, nhưng vì nguyên nhân ngoài ý muốn mà người cho vay chưa thu lợi bất chính hoặc đã thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng, thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khung hình phạt tương ứng với tổng số tiền thu lợi bất chính mà họ nhằm đạt được. Việc xác định số tiền thu lợi bất chính được thực hiện theo hướng dẫn tại Điều 6 Nghị quyết này. Khi quyết định hình phạt, Tòa án áp dụng Điều 15 và khoản 3 Điều 57 của Bộ luật Hình sự về phạm tội chưa đạt."

Theo hướng dẫn nêu trên thì trường hợp người cho vay lãi nặng nhằm thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên, nhưng vì nguyên nhân ngoài ý muốn mà người cho vay chưa thu lợi bất chính thì vẫn sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khung hình phạt tương ứng với tổng số tiền thu lợi bất chính mà họ nhằm đạt được.

Khi quyết định hình phạt, Tòa án áp dụng Điều 15 và khoản 3 Điều 57 của Bộ luật Hình sự về phạm tội chưa đạt.